H Μαρούσα η Στροπωνιάτισσα και η Ευβοϊκή λογοτεχνία

Είμαι ώρες πολλές, σ' ένα μεγάλο αθηναϊκό βιβλιοπωλείο. Στέκω όρθιος και φυλλομετρώ αβέρτα «τας νέας εκδόσεις». Γέμισεν η Ελλάς συγγραφείς πάσης φύσεως... Αν πεις για λογοτέχνες και ποιητές υπερβαίνουν κατά πολύ τους αναγνώστες. Ανάμεσα σ' αυτούς και ημείς αυτοί... Και μέσα στην μονάκριβη και αδιατίμητη μοναξιά μας συνομιλούμε με κάποιον συνομήλικό μας, ή με τον ίδιο τον εαυτό μας.
Κάνουμε και συστάσεις, άμα χρειαστεί, για πρόσωπα και κείμενα, παραπέμποντας κυρίως στο ομώνυμο βιβλίο του δασκάλου μας Γιώτα. Μι! Ιδία, όταν πρόκειται, για περί-πτώσεις Μεσοπολέμου. Άμα όμως πρόκειται για τα νυν τεκταινόμενα της Λογοτεχνίας μας, τότες δεν κρύβουμε την οδύνη μας και την απογοήτευσή μας. Και για να μη στεναχωρούμε τον εαυτό μας σε ώρα αιχμής νέφους και κυκλοφορίας, αποστασιοποιούμαστε. Δεν παίρνουμε θέση υπέρ ή κατά, ουδενός. Γιατί δεν θέλουμε, ειλικρινά, να διαψεύσουμε τις καλές μας προθέσεις, αφήνοντας ίχνη αποσάθρωσης στον αποκαρδιωμένο ποιητή. Και ευρισκόμενοι, σε μια τέτοια ψυχολογική κατάσταση, αναλογιζόμαστε πιο πολύ την Πνευματική ζωή της Επαρχίας, όπου και διαμένουμε, τον περισσότερο καιρό μας. Και ενώ ανά και δια-λογιζόμαστε όλα αυτά, νάσου ένας φίλος μας... με ένα έντυπο και σαν να ήθελε να το προσέξω... Το κοίταξα λοξά και διαπίστωσα πως ήτανε ο ... «Μαριάμπας» σε παλαιά έκδοση Παπαδογιάννη 1935 και με εικόνες Λ. Πολυκανδριώτη!!! - Ωραίο βιβλίο μου κάνει. Το καλύτερο του Μεσοπολέμου και στην πρώτη του τυπογραφική εμφάνιση ήμαν τυχερός, που το πέτυχα.... Εγώ δεν του λέγω, μήτε ναι, μήτε όχι. Είχα καταλάβει τις προθέσεις του. Ήταν ένας Φονταμελιστής φανατισμένος «θρησκευόμενος» τοπικιστής και «εθνικιστής» μαζί. Και πάντα όταν έβρισκε ευκαιρία με πείραζε περί τα λογοτεχνικά, ιδίως. Και ότι και αν του έλεγα, δεν με παρεξηγούσε. Άλλωστε ήξερα, πως δεν του ήμουνα αντιπαθητικός. Δεν του ήμουνα... γιατί χρειάζεται να έχει πολύ μεγάλο λογοτεχνικό ταλέντο, για να καταλήξεις στην αντιπάθεια και να σε απεχθάνονται όλοι. Δεν μου μιλάς, μου κάνει δυσαρεστημένος, σε ό,τι σε ρώτησα... Μα θα σε κάνω, θέλεις δε θέλεις, να μου μιλήσεις θα σπάσω την απρεπή σιωπή... σου αν σου πω, πως: εάν εξαιρεθεί αυτός, τίποτα δεν έχετε από μυθιστόρημα στο «βοϊδονήσι» σας. - Έχουμε -είπα να πω- την «Μαρούσα την Στροπωνιάτισσα» του Αντωνόπουλου, αλλά συγκρατήθηκα. Το είπα από μέσα μου, για να μη γίνω... «γελοίος». Ύστερα συλλογίστηκα... Δεν ξέρω... έχει κάνει τίποτα εκείνος ο.... Παπαδήμας με το μυθιστόρημα; Αν όχι τότε σειρά έχει ο Πάνος... Σαμαράς ο εμπνευσμένος μυθιστοριογράφος της «Χιονοθύελλας» του «Διάσελου» και της «Νύχτας». Ελάσσων όμως κι αυτός και ... μιμητής του Σκαρίμπα... ούτε καν μαθητής. Εμεινε πάλι εν σιωπή, σκεπτόμενος και εκείνος με χλεύαζε με το βλέμμα του και με τον απάνθρωπο κυνισμό του.... Και εξακολουθούσε να μου λέγει με την πολυσήμαντη σιβυλλική γλώσσα της Σιωπής... «Υπάρχει ευβοϊκό μυθιστόρημα»; Ναι του λέγω υπάρχει η «Λυσίκομη Εκάβη» του Λούλη. Χαμογέλασε ειρωνικότατα. Ότι ήξερε τα πάντα και τίποτα σαν τον Πουανκαρέ. Είχε χρηματίσει χρόνια πολλά ως κριτικός των βιβλίων στα εγκυρότερα λογοτεχνικά περιοδικά της πρωτεύουσας. Εντάξει μου κάνει ο... της οικογενείας των ασπουδάχτων κι αυτός... πάλι καλά... αλλά κι αυτός απολίθωμα, κατάλοιπο θλιβερό της γνωστής παραδοσιακής γραφής, της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Άλλο που πρόταξε, και νομιμοποίησε μου λέγει τα αυτοβιογραφικά του δεδομένα ο Λ. Τίποτ' άλλο δεν μπόρεσε να κάνει. Δεν αμφισβήτησε στα γραπτά του την λογική αλληλουχία, αγνόησε την υπερπραγματική αυτόματη γραφή αγνόησε την εσωτερική εστίαση και τις ανησυχίες της ψυχής και μόλις ξεπέρασε την ηθογραφία.
Η συνομιλία σταμάτησεν εκεί... τα βάζεις είπα μέσα μου με τους επαΐοντες κακούς; Αυτοί μοιάζουν με τους πρώσους χαφιεδοεμιγκρέζες, που καθώς έλεγε ο Χάινε στο Μαρξ «είναι τόσο επικίνδυνοι, γιατί δεν πληρώνονται ποτέ, ενώ πάντα ελπίζουν να... πληρωθούν... για τη θέση, και μόνο άρνησης που παίρνουν...
 
Γιώργος Παπαστάμος